Συνέντευξη στο Ζω στη Θεσσαλονίκη, στη Λένα Ευαγγέλου

.
.
Πώς ασχοληθήκατε με την παιδική λογοτεχνία;
Ήρθε από μόνο του, χωρίς να το έχω αποφασίσει. Ήταν πιο πολύ μια βαθύτερη ανάγκη να γράψω μια ιστορία. Μια ιστορία που θα μου άρεσε να άκουγα κι ο ίδιος όταν ήμουν παιδί. Οι δράκοι και τα ξωτικά γεννήθηκαν στο γραπτό μου σχεδόν αυθόρμητα.
Ο Τι; γεννήθηκε μέσα από τα παιχνίδια με τις λέξεις που κάναμε όταν ήμασταν παιδιά. Το ίδιο κι ο Ε; Στο δημοτικό θυμάμαι, μια δασκάλα μάς έκανε σύσταση, επειδή θεωρούσε αγένεια να ρωτάμε «τι;» και «τι;» συνέχεια. Μας συνέστησε σαν πιο πρέπον το «ορίστε;». Ενδεχομένως ο Τι; να γεννήθηκε περίπου τότε. Κάποιοι χαρακτήρες εμφανίζονται από μόνοι τους στις ιστορίες μου, σαν απρόσμενες εκπλήξεις. Ο δράκος του παραμυθιού για παράδειγμα, ο Σταρένιος, ακόμα δεν έχω καταλάβει από πού βρήκε φως και μπήκε.

Πως θα περιγράφατε τον κεντρικό ήρωά σας;
Ο Τι; δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα παιδί που χρειάζεται να βάλει τη φαντασία του να δουλέψει για να τα βγάλει με κάποιον τρόπο πέρα. Αυτό που μ’ αρέσει στον πιτσιρίκο είναι που δεν αισθάνεται την ανάγκη να ξέρει τα πάντα. Του φτάνει να καταφέρει να βρει ένα δύσκολο αίνιγμα. Τώρα, κάποιος μπορεί να πει ότι δεν είναι σαν τα άλλα παιδιά, αφού έχει έναν δράκο κρυμμένο στο αριστερό του φρύδι. Ε, αφού είναι φίλοι, πώς να γίνει;-)


Τι κερδίζουν τα παιδιά βλέποντας τη ζωή, μέσα από το πρίσμα της λογοτεχνίας;
Ακούγοντας μια όμορφη ιστορία μπορεί να βρεις μια καινούρια σημασία στην προσωπική σου ιστορία ζωής. Τα παιδιά, μέσα από τους ρόλους των παραμυθιών, βρίσκουν τον δικό τους τρόπο να καταλαβαίνουν. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι ένα καλό βιβλίο καταφέρνει ν’ ανοίξει πόρτες και παράθυρα στη φαντασία. Μετά τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών για παράδειγμα, διατηρούσα την πίστη ότι στα δάση κατοικούν ξωτικά και δεντροβοσκοί. Ακόμα και τώρα η περιγραφή αυτή με κάνει κι ανατριχιάζω. Είναι κρίμα να υπάρχουν παιδιά που νομίζουν απλά ότι τα δάση είναι πολλά δέντρα μαζί.


Ποια ήταν η δική σας αγαπημένη ιστορία ή παραμύθι όταν ήσασταν μικρός;
Το αηδόνι του αυτοκράτορα, που αποφασίζει τελικά να επιστρέψει στο παλάτι, χωρίς να κρατάει κακία σε κανέναν. Ο ραφτάκος εκείνος που, για να ξεγελάσει τον γίγαντα, παίρνει το τυρί και το σφίγγει στο χέρι του και λέει: «μπορώ ακόμα και την πέτρα να στύψω και να βγάλω νερό».

Συνέντευξη στο CITY, στην Γκέλυ Μαδεμλή

.
.
Θα μπορούσες με δυο λόγια να μας μιλήσεις για την πλοκή του βιβλίου, για κάποιον που δεν έχει ιδέα γι' αυτό;
Η νεραϊδοφωνή είναι μια ιστορία αναζήτησης. Περιγράφει το ταξίδι ενός παιδιού προκειμένου να βρει ένα αίνιγμα τόσο δύσκολο ώστε να κερδίσει την καρδιά μιας πριγκίπισσας. Μόνο που η περιπλάνηση αυτή κρύβει απρόσμενες συναντήσεις και προκλήσεις. Πώς να σώσεις ένα ξωτικό από τα χέρια άπληστων κυνηγών χωρίς να πεις καθόλου ψέματα; Πού βρίσκεται κρυμμένος ο Ονειροποιός; Τι γίνονται οι δράκοι που δεν τρώνε όλο το χρυσάφι τους; Ποιο είναι το μυστικό της δύναμης των μάγων; Αινίγματα μέσα σε αινίγματα.

Στα «αυτιά» του βιβλίου σημειώνεις πως έκατσες να γράψεις μια ιστορία που θα σου άρεσε να είχες ακούσει μικρός. Ποια ιστορία θυμάσαι πιο έντονα από την παιδική σου ηλικία;
Τον Οδυσσέα που συστήνεται στον κύκλωπα σαν ο Κανένας. Τον Κοντορεβυθούλη που ρίχνει πίσω του ψίχουλα για να ξαναβρεί αργότερα το δρόμο της επιστροφής.

Εργάζεσαι ως παιδοψυχίατρος. Διακρίνεις κάποιου είδους θεραπευτική λειτουργία στον παραμυθιακό λόγο;
Το παραμύθι είναι το βασίλειο της μεταφοράς. Είναι ο τρόπος μας να καταλαβαίνουμε τον κόσμο μπαίνοντας σε ρόλους άλλων. Είναι ένα παιχνίδι. Η θεραπεία μοιάζει κι αυτή σε ένα παιχνίδι με ρόλους και μεταφορές.

Ποιος ήταν ο πρώτος ακροατής / αναγνώστης της «νεραϊδοφωνής»;
Η κοπέλα μου. Το διάβαζε όσο το έγραφα. Δυο τρεις σελίδες τη μέρα δηλαδή. Είχε αγωνία για τη συνέχεια.

Τα σχόλια των αναγνωστών στο άλλο «αυτί» του βιβλίου είναι πραγματικά;
Ναι. Η Αντωνία διάβαζε το παραμύθι στα παιδιά της, το Γιάννη και τη Σοφία, και το άλλο πρωί, στη δουλειά, μού μετέφερε τις αντιδράσεις τους. Είχε πολύ πλάκα. Ο Δημήτρης κι ο Κωνσταντίνος είναι τα παιδιά της Σόφις, που ζωγράφισε το παραμύθι. Μου έλεγε ότι δεν ήθελαν να κοιμηθούν για ν’ ακούσουν λίγο ακόμα. Χωρίς τα σχόλια αυτών των ανθρώπων δεν θα είχα βρει το θάρρος να προχωρήσω στην έκδοση του βιβλίου.

Τα παραμύθια είναι τελικά προϊόντα προφορικού λόγου;
Τα παραμύθια γράφονται για να τα αφηγείται κανείς. Μπορεί όμως να ισχύει και το αντίστροφο. Όσο έγραφα τη νεραϊδοφωνή, βρέθηκα σ’ έναν ζωντανό διάλογο, όπου όλο ρωτούσα κι όλο έψαχνα να βρω απαντήσεις.

Ο πρωτότυπος τίτλος του βιβλίου ήταν το «Ένα παιδί κι ένα αίνιγμα», γιατί άλλαξε τελικά;
Άλλαξε επειδή ήθελα έναν τίτλο πιο ιδιαίτερο. Μια λέξη που, αν ήμουν παιδί, θα μ’ εντυπωσίαζε.

Στο κείμενο προσωποποιούνται διάφορα στοιχεία της φύσης, αλλά τα ζώα δεν μιλάνε ποτέ, αυτό έγινε σκόπιμα;
Τα ζώα δεν χρειάζεται να μιλήσουν για να πουν αυτό που θέλουν. Η Λίμνη της Ερημιάς όμως μπορεί και μιλά επειδή είναι μια μαγική λίμνη.

Θα έλεγες πως οι ήρωές σου εκπροσωπούν από τη μία το απόλυτο καλό και από την άλλη το απόλυτο κακό; Πώς βλέπεις ένα τέτοιο σχήμα;
Δεν θα μ’ άρεσε να χωρίσω τους ήρωές μου σε καλούς και κακούς. Νομίζω πως ένα τέτοιο σχήμα μπορεί να αφήνει λιγότερες επιλογές στη φαντασία. Προτιμώ μια διαφορετική περιγραφή, όπως ότι οι ήρωες της νεραϊδοφωνής χωρίζονται σε παιχνιδιάρηδες και σοβαρούς.

Πολλές σκηνές έχουν μάλλον έντονο το στοιχείο της βίας (όπως η συνάντηση με τους κυνηγούς και η αναμέτρηση με τον μεγάλο μάγο). Ποιες είναι οι σκέψεις σου για μία επικρατούσα άποψη πως πρέπει σε κάθε περίπτωση να προφυλάσσουμε τα παιδιά από τις εικόνες βίας;
Ο κίνδυνος και η απειλή είναι απαραίτητα στοιχεία σε μια περιπέτεια. Όταν έγραφα ήθελα να μιλήσω για τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε κανείς ν’ απαντήσει σε μια δύσκολη συμπεριφορά. Τι θέση θα μπορούσε να πάρει. Δεν ξέρω αν μπορούμε να προφυλάξουμε τα παιδιά από τις εικόνες της βίας. Μπορούμε τουλάχιστον να επιμείνουμε σε έναν διάλογο μαζί τους ενάντια στη βία. Όσο μας παίρνει.

Θα μπορούσες να μας μιλήσεις λίγο για την εικονογράφηση; Σε ποιο βαθμό ανταποκρίνονται αυτές οι εικόνες με εκείνες που είχες στο μυαλό σου όταν έγραφες;
Για να πω την αλήθεια, όσο έγραφα δεν είχα συγκεκριμένες εικόνες στο μυαλό μου. Με απασχολούσε πολύ περισσότερο η πλοκή και η γλώσσα. Με τη Σόφι που έκανε τις ζωγραφιές, προχωρούσαμε παράλληλα, κεφάλαιο κεφάλαιο, και οι εικόνες της με βοήθησαν να καταλάβω τους ήρωές μου περισσότερο.

Το βιβλίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά σε ιδιωτική έκδοση. Μπορείς να μας περιγράψεις τη διαδικασία, από το στήσιμο του βιβλίου μέχρι να φτάσει το βιβλίο σε κάποιο ράφι;
Η σελιδοποίηση έγινε στο Word. Αυτό εκπλήσσει πολλούς επειδή φαντάζονται ότι είναι απαραίτητο ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα για γραφίστες. Για την αισθητική του βιβλίου κάναμε αρκετές συζητήσεις με τη Σόφι. Η συνεργασία με το τυπογραφείο ήταν άψογη. Επειδή το βιβλίο είναι σε ασπρόμαυρο και με λίγες σελίδες, το κόστος του για τα τριακόσια αντίτυπα μου φάνηκε χαμηλό. Τα περισσότερα από τα βιβλία της έκδοσης τα χάρισα. Το πρόβλημα φυσικά ήταν μετά, στη διανομή. Δεν ήξερα κανένα στο χώρο του εμπορίου του βιβλίου. Ευτυχώς κάποιοι μπήκαν στον κόπο να διαβάσουν τη νεραϊδοφωνή και την έσπρωξαν, όσο μπορούσαν. Η πιο μεγάλη στιγμή ήταν όταν το βιβλίο μου ξεκίνησε να ταξιδεύει στην προσεγμένη βιτρίνα του Σαιξπηρικού, ανάμεσα στον Μπρεχτ και τον Μουρακάμι. Ύστερα ήρθε η πρόταση απ’ τα Γράμματα και, πριν ένα μήνα, υπογράψαμε συμβόλαια.

Να τολμήσουμε να ρωτήσουμε ποια είναι η απάντηση στο «Όλο το ίδιο είναι κι όλο αλλάζει / κι ολοένα αναποδιάζει / να σε κόψει μπορεί / αλλά μαχαίρι δεν είναι / πρόσωπα κρύβει, όμως μάσκα δεν είναι», ή θα το ακούσει ο μάγος του Βασιλιά;
Ο μάγος του Βασιλιά καραδοκεί. Η ομορφιά στα αινίγματα είναι ότι χρειάζονται χρόνο να τα καταλάβεις. Το ίδιο συμβαίνει και με τις μεταφορές των ποιητών. Ή τους αφορισμούς του Πόρτσια. Έμαθα για έναν γιατρό που τύπωσε το αίνιγμα και το καρφίτσωσε έξω απ’ το γραφείο του, ώστε όσοι στέκονται στην αναμονή να το διαβάζουν. Μια ερώτηση μπορεί να είναι περισσότερο γοητευτική απ’ την απάντηση.

Ποια είναι η πιο απίθανη λύση που άκουσες για αυτό το αίνιγμα;
Ένα πρωί με πήρε στο κινητό ένα παιδάκι. Μου συστήθηκε, είπε ότι είναι οχτώ χρονών κι ότι η απάντηση στο αίνιγμα είναι η τηλεόραση.